การส่งเสริมการป้องกันและกำจัดศัตรูไม้ผลโดยวิธีผสมผสาน แบบมีส่วนร่วมในภาคตะวันออก

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม
ทบวงมหาวิทยาลัย

การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 37

กรุงเทพฯ

3-5 ก.พ. 2542

กรุงเทพฯ

หน้า 396-401

401 หน้า

ไทย

Thai National AGRIS Centre, Office of The University Library Kasetsart University, P.O. BOX 1084 Kasetsart Chatuchak, Bangkok 10903, Thailand

C20-การส่งเสริม

H10-ศัตรูพืช

FARMERS;INTEGRATED PEST MANAGEMENT;EXTENSION ACTIVITIES;SOCIAL CONSCIOUSNESS

เกษตรกร;แมลงศัตรูพืช;ไม้ผล;การส่งเสริมการเกษตร;การป้องกันกำจัดศัตรูพืชโดยวิธีผสมผสาน

การส่งเสริมการป้องกันและกำจัดศัตรูไม้ผลโดยวิธีผสมผสาน (ไอพีเอ็ม) แบบมีส่วนร่วม เกิดขึ้นจากความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยกับรัฐบาลสหพันธรัฐเยอรมัน เริ่มดำเนินการกับเกษตรกรภาคตะวันออก ในไม้ผล 2 ชนิดคือ ทุเรียน และมะม่วง ตั้งแต่เดือนมกราคม 2537 เป็นต้นมา โดยใช้แนวทางในการดำเนินงาน 6 ข้อ ได้แก่ การส่งเสริมในรูปกลุ่ม จัดกิจกรรมที่เหมาะสมกับเกษตรกรอย่างต่อเนื่อง โดยให้เกษตรกรมีส่วนร่วม ให้มีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ และฝึกปฏิบัติจริง ให้นักวิชาการเป็นพี่เลี้ยงให้เกษตรตำบล ให้ใช้ชุดวิชาส่งเสริมและอุปกรณ์ส่งเสริมในกระบวนการเรียนรู้ และให้ภาคเป็นแกนนำในการพัฒนางาน มีการกระจายอำนาจและความรับผิดชอบไปยังระดับภาค จังหวัด อำเภอ โดยมีกลุ่มแกนนำ (core group) จากส่วนกลาง ภาค และจังหวัด เตรียมงานและวัสดุอุปกรณ์สนับสนุนคณะทำงาน (work group) ของจังหวัด ทำการส่งเสริมแก่เกษตรกรไม้ผล โดยมีเกษตรตำบลเป็นผู้ดำเนินการประชุม ผลการดำเนินงานถึงมิถุนายน 2540 มีเกษตรกรชาวสวน 4 พืช (ทุเรียน มะม่วง ส้มโอ และส้มเขียวหวาน) 9 จังหวัด 151 กลุ่ม จำนวน 2,550 คน เข้าร่วมโครงการ ผลการประเมินพบว่าเกษตรกรพอใจที่เข้าร่วมโครงการ เพราะได้เรียนรู้ประเด็นการปฏิบัติของไอพีเอ็ม แล้วนำไปปฏิบัติได้ เป็นผลให้ลดการใช้สารเคมี ทำให้ลดค่าใช้จ่าย มีกำไรมากขึ้น มีสุขภาพและสิ่งแวดล้อมดีขึ้น ระบบส่งเสริมไอพีเอ็มแบบมีส่วนร่วม เป็นการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ โดยการใช้ศักยภาพของมนุษย์มาปฏิบัติงานร่วมกัน เพื่อการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ และเพิ่มทักษะโดยการปฏิบัติงานจริง

Integrated pest management (IPM) participatory extension originated from the cooperation between the Royal Thai Government and Federal Republic of Germany started working with eastern region fruit growers on two fruit crops, durian and mango, in January 1994. Six guiding principles encouraged staff working together with fruit growersi.e., conduct IMP activities with group of growers, in orchards throughout the season, emphasized on grower exchanging own experiences and learn by doing, provision of extension modules and instructional materials, having subject matter specialists (SMS) from regional and provincial offices facilitate on-the-job training for field extensionists (KT = Kaset Tambon) learning IPM and participatory techniques, and delegate regional staff to cooperate with provincial work group working together with fruit grower by KT's facilitation. By june 1997, 2,550 growers of 4 fruit crops (Durian, Mango, Pummelo, Tangerine) from 9 provinces 151 groups participated. Fruit growers expressed their satisfaction on participatory learning and practicing resulted to benefit on reduction of sprays and expenses with higher profit also healthier and better environment IPM participatory extension enhanced human resource development by using people's capacities to work together, exchange experiences, and to increase knowledge and skill through on-the-job learning method.

[1] เจิดพงศ์ ชมภูรัตน์ (กรมส่งเสริมการเกษตร สำนักงานส่งเสริมการเกษตรภาคตะวันออก จังหวัดระยอง)

[1] Cherdpong Chompoorat (Department of Agricultural Extension, Bangkok (Thailand). Eastern Regional Agricultural Extension Office)