การศึกษาปฏิทินการเพาะปลูกข้าวช่วงฤดูแล้งด้วยภาพถ่ายจากดาวเทียม NOAA/AVHRR

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
สำนักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา
กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย

การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 43

กรุงเทพฯ

1-4 ก.พ. 2548

กรุงเทพฯ

หน้า 30-37

476 หน้า

ไทย

Thai National AGRIS Centre, Office of The University Library Kasetsart University, P.O. BOX 1084 Kasetsart Chatuchak, Bangkok 10903, Thailand

U40-วิธีการสำรวจ

F01-การผลิตพืช

F06-ชลประทาน

Oryza sativa;การสำรวจข้อมูลระยะไกล;การปลูกพืช;ฤดูแล้ง;การชลประทาน;สิ่งปกคลุมที่ดิน;การจำแนกประเภทที่ดิน

Oryza sativa;Remote sensing;Planting;Dry season;Irrigation;Land cover;Land classification

ข้าว;ภาพถ่ายดาวเทียม;การสำรวจระยะไกล;ปฏิทินการเพาะปลูก;ฤดูแล้ง;โครงการชลประทาน;สิ่งปกคลุมดิน;การจำแนกพื้นที่

Cropping calendar;Dry-season rice;NOAA/AVHRR images

งานวิจัยนี้เป็นการจำแนกปฏิทินการปลูกข้าวช่วงฤดูแล้ง ปี 2544-45 ในเขตโครงการชลประทานเจ้าพระยาฝั่งตะวันตกโดยใช้ภาพถ่ายจากดาวเทียม NOAA/AVHRR ทั้งนี้ได้ใช้เทคนิคการสร้างข้อมูลภาพโดยใช้ค่าดัชนีพืชพรรณ (NDVI) และดัชนีความสว่าง (BI) เพื่อวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงสิ่งปกคลุมดิน และเทคนิคการวิเคราะห์ข้อมูลภาพ NDVI ต่างช่วงเวลาเพื่อจำแนกช่วงการเจริญเติบโตของข้าว โดยมีการตรวจสอบผลลัพธ์จากการสำรวจภาคสนาม ผลการศึกษาพบว่าปฏิทินปลูกข้าวในพื้นที่ศึกษาแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มพื้นที่ทางใต้มีการทำนาปรังโดยเริ่มปลูกครั้งแรกช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคม ทางตะวันตกมีการทำนาปรังโดยเริ่มปลูกครั้งแรกช่วงเดือนมกราคมถึงกุมภาพันธ์ ทางเหนือมีการปลูกข้าวแบบต่อเนื่องตลอดปีทำให้ไม่สามารถกำหนดปฏิทินการเพาะปลูกที่แน่นอนได้ ส่วนกลุ่มพื้นที่ทางตะวันออกไม่มีการทำนาปรังในช่วงฤดูแล้ง วิธีสำรวจระยะไกลสามารถนำมาใช้ติดตามการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ปลูกข้าวได้ อีกทั้งยังสำรวจข้อมูลครอบคลุมพื้นที่บริเวณกว้างจึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่เหมาะสำหรับนำมาใช้งานในโครงการชลประทานขนาดใหญ่หรือระดับลุ่มน้ำ

Purpose of this research is to classify the rice crop-calendar during the dry season 2001-2002 in the Chao Phraya West Bank Irrigation Project using NOAA/AVHRR images. Two image processing techniques were used: (1) studying land cover changed by regenerated images using the Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) and Brightness Index (BI), and (2) identifying rice-growth stages using multi-temporal NDVI analysis. The ground-survey was conducted to confirm the image interpretations. It was found that rice crop-calendar in the study area was categorized into 4 groups. The dry season rice cultivation in the southern area started in November to December, whereas the western area started in January to February. In addition, the northern area had the continuous rice cultivation which could not define the rice crop-calendar. Moreover, the dry season rice cultivation was not found in the eastern area. The remote sensing approach is applicable for monitoring any changes in paddy fields in large-area, therefore, it is appropriate for a large-irrigation scheme or at the river-basin scale.

[1] ชูพันธุ์ ชมภูจันทร์ (มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน คณะวิศวกรรมศาสตร์ ภาควิชาวิศวกรรมชลประทาน)
[2] เอกสิทธิ์ โฆสิตสกุลชัย (มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน คณะวิศวกรรมศาสตร์ ภาควิชาวิศวกรรมชลประทาน)

[1] Chuphan Chompuchan (Kasetsart University. Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom (Thailand). Faculty of Engineering. Department of Irrigation Engineering)
[2] Ekasit Kositsakulchai (Kasetsart University. Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom (Thailand). Faculty of Engineering. Department of Irrigation Engineering)