อิทธิพลของใบไม้ร่วงจากต้นไม้ต่อความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัส การดูดใช้ธาตุอาหารพืชและผลผลิตข้าวที่ปลูกบนดินชุดร้อยเอ็ด

P35-ความอุดมสมบูรณ์ของดิน

F08-ระบบการปลูกพืช

RICE;PHOSPHORUS;NUTRIENT UPTAKE;PLANT LITTER;YIELDS

ข้าว;ฟอสฟอรัส;ธาตุอาหารพืช;อินทรียวัตถุ;ใบไม้;การร่วงหล่น;ดินชุดร้อยเอ็ด;ผลผลิต

การหมุนเวียนธาตุอาหารและอินทรียวัตถุจากไม้ยืนต้นผ่านใบไม้ร่วงหล่นสู่พืชเกษตร เป็นปัจจัยที่สำคัญประการหนึ่งของต้นไม้ในระบบวนเกษตรที่ช่วยให้เกิดความยั่งยืนของการใช้ที่ดิน เกษตรกรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้ใช้ระบบดังกล่าวอย่างจงใจเป็นเวลานานแล้ว แต่ความเข้าใจในทางด้านผลกระทบระยะสั้นของใบไม้ร่วงหล่นยังมีน้อยมาก และยังไม่พบการศึกษาโดยตรงในผลกระทบที่เกิดกับการปลูกพืช จึงได้ดำเนินงานทดลองในเรือนทดลองถึงผลกระทบของใบไม้จำนวน 5 ชนิด ได้แก่ ใบจามจุรี ใบมะม่วง ใบพลวง ใบกระบก และใบยูคาลิปตัส ต่อความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหารและการเจริญเติบโตของข้าวพันธุ์ กข.23 ที่ปลูกบนดินร้อยเอ็ด จากการทดลองพบว่าใบไม้ทุกชนิดเพิ่มความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหารพืชในดินได้แต่ไม่เป็นไปตามสัดส่วนของปริมาณธาตุอาหารในใบพืชที่ใส่ลงไปในดิน การใส่ใบพืชลงไปในดินดังกล่าวช่วยทำให้ข้าวเจริญเติบโตและให้ผลผลิตสูงขึ้น แต่มีความแตกต่างด้านองค์ประกอบของผลผลิตทางชีวภาพ ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากความแตกต่างในเชิงชีวเคมีของใบไม้และการปรับปรุงสถานะของธาตุอาหารพืชแต่ละชนิดที่แตกต่างกัน จากการค้นพบดังกล่าวทำให้ได้ทราบถึงแนวทางการจัดการธาตุอาหารพืชในระบบวนเกษตรเพื่อลดผลกระทบของผลเสียที่อาจมีจากไม้ยืนต้นที่มีต่อพืชเกษตรผ่านความไม่สมดุลของธาตุอาหารพืช และยังทำให้ทราบว่าปริมาณธาตุอาหารในพืชร่วงหล่นมิได้เป็นตัวบ่งชี้ถึงความเป็นประโยชน์โดยตรงของใบไม้ที่ร่วงหล่นต่อความอุดมสมบูรณ์ของดินและผลิตภาพของพื้นที่ในระบบวนเกษตร

Nutrient cycling and organic matter contribution through litter fall from trees are main benefits of trees in agroforestry for sustainable land use. The system has been adopted by farmers in the Northeast of Thailand since early agricultural development more than a hundred years ago. However, short-term effects of litter fall on agricultural crop production is still unclear. A glasshouse experiment was conducted to elucidate shortterm roles of leaf litter from raintree (Samanea saman), mango (Mangifera indica), Dipterocarpus tuberculatus, Irvingia malayana and Eucalyptus camaldulesis on availability of nutrients, nutrient uptake, growth of rice variety RD 23 and yields on Roi-et soil. All leaf litters could promote nutrient availability, but unproportionately to their nutrient contents. Eventhough they could similarly improve rice yield, yield components of RD 23 rice vary according to, probably, both of their nutrient contents and contribution to nutrient availability in the soil. The difference might be induced by their biochemical properties. The findings would lead to implications on nutrient management of agroforestry system for correction, or awareness of possibility, of nutrient imbalance. Besides, it was clear that nutrient contents in litter fall are unreliable on prediction of their benefits on soil fertility and productivity in agroforestry system.

[1] แสวง รวยสูงเนิน (มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะเกษตรศาสตร์ ภาควิชาปฐพีศาสตร์)
[2] พรรณทิพา วิเชียรสรรค์ (มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะเกษตรศาสตร์ ภาควิชาปฐพีศาสตร์)
[3] ทิพย์สุดา ชูประเสริฐ (มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะเกษตรศาสตร์ ภาควิชาปฐพีศาสตร์)

[1] Sawaeng Ruaysoongnern (Khon Kaen Univ., Khon Kaen (Thailand). Faculty of Agriculture. Dept. of Soil Science)
[2] Puntipa Vichiensanth (Khon Kaen Univ., Khon Kaen (Thailand). Faculty of Agriculture. Dept. of Soil Science)
[3] Tipsuda Chooprasert (Khon Kaen Univ., Khon Kaen (Thailand). Faculty of Agriculture. Dept. of Soil Science)